Çocukluk Çağı Obezitesi ile Mücadelede Gıda Okuryazarlığı
Obezite ve fazla kilolu olma hali, sağlık için risk oluşturan aşırı yağ birikimi olarak tanımlanabilir. Fazla kilolu ve obez çocukların yetişkinlikte obez olma ve genç yaşta diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi bulaşıcı olmayan, beslenme ilişkili hastalıkları geliştirme olasılığının daha yüksek olduğu biliniyor. Fazla kilo ve obezite ile bunlarla ilişkili hastalıklar büyük ölçüde önlenebilir. Çocukluk çağı obezitesinin önlenmesi bu nedenle yüksek öncelik gerektiriyor. Çocukluk çağı obezitesinin önlenmesinde aile ve akran temelli müdahale uygulamaları, fiziksel aktiviteye yönelik girişimlerin yanı sıra okul çağı çocukları ve gençler için sağlıklı beslenme okur yazarlığı da oldukça önem taşıyor. Çocuklarda gıda okuryazarlığının düşük olması olumsuz beslenme davranışlarının görülme sıklığını artırabilen bir faktör. Birçok alışkanlık çocukluk çağında kazanılıp yetişkinliğe taşındığı için gıda okuryazarlığı eğitiminin çocukluk döneminde başlaması gerekiyor. Böylece, yeterli ve dengeli beslenme bilinci ile yetişen çocuklarda obezite görülme sıklığının da azalması sağlanabilir.
Çocukluk çağı obezitesinde mevcut veriler ne söylüyor?
Çocukluk çağı obezitesi, 21. yüzyılın en ciddi halk sağlığı sorunlarından birini oluşturuyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2019 yılı verilerine göre, dünya genelinde 5 yaşın altında 38 milyon fazla kilolu veya obez çocuk olduğunu bildiriyor.
Türkiye Çocukluk Çağı Şişmanlık Araştırması, COSI-TUR (Childhood Obesity Surveillance Initiative) çalışması Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi ve üye ülkelerce ortaklaşa hazırlanan DSÖ Avrupa COSI protokolü çerçevesinde ilkokul 2. sınıf öğrencileri ile yürütülen bir çalışmadır. COSI-TUR 2016 verilerine göre, ilkokul 2. sınıf çocuklarında fazla kilolu olma oranı %14,6 iken, obezite oranı %9,9 olarak belirtiliyor.
Çocukluk çağı obezitesinin önlenmesi neden önemli?
Obez çocukların ileride obez yetişkinler olup olmayacağını belirlemede etkili olan faktörler arasında çocuğun yaşı, ebeveynlerinin obez olup olmaması ve obezitenin derecesi yer alıyor. Obezite çocuğun yalnızca o anki sağlık durumunu etkilemekle kalmamakta, bu çocukların büyük bir kısmı obez yetişkinler olarak yaşamlarına devam etmekte. Ayrıca obezite vücutta kronik inflamasyona yol açarak tip 2 diyabet, alkolik olmayan karaciğer yağlanması, hiperlipidemi, hipertansiyon ve bunlara bağlı olarak kalp hastalıklarına yakalanma riskini de artırabiliyor.
Ocak 2016’da DSÖ’nün başkanlığında çocukluk çağı obezitesini sona erdirmek üzere bir komite kurulan ECHO (Commission on Ending Childhood Obesity) komitesinin çocukluk çağı obezitesinin önlenmesi üzerine sıraladığı öneriler içerisinde aile temelli müdahale uygulamalarından fiziksel aktiviteye yönelik girişimlere birçok öneri sıralanıyor. Bu öneriler içerisinde okul çağı çocukları ve gençler için sağlıklı beslenme okur yazarlığının önemi de vurgulanıyor. Çocuklarda gıda okuryazarlığının düşük olması olumsuz beslenme davranışlarının görülme sıklığını artırabilen bir faktör. Birçok alışkanlık çocukluk çağında kazanılıp yetişkinliğe taşındığı için gıda okuryazarlığı eğitiminin çocukluk döneminde başlaması gerekiyor. Gıda tüketiminin geleceğini şekillendirecek çocukların ve gençlerin eğitimine yatırım yaparak bir değişim kültürü yaratılabilir
Sabri Ülker Vakfı’ndan gıda okur yazarlığının çocukluk çağında yaygınlaşmasına yönelik FAO iş birliği
Sağlıklı nesiller yetiştirmek hedefiyle projeler yürüten Sabri Ülker Vakfı, ilköğretim çağındaki çocukların sağlıklı beslenmeyi öğrenmesi amacıyla 2011 yılından beri sürdürdüğü Yemekte Denge Eğitim Projesine yepyeni bir modül ekliyor. Bu modül ile toplumda gıda okuryazarlığının yaygınlaşması, sağlıklı beslenme ve besin seçiminin geliştirilmesi ve sürdürülmesi amacıyla okul öncesi ve ilkokul öğrencilerinin gıda israfı özelinde gıda okuryazarlığı eğitimi alması hedefleniyor.
Kaynaklar
1. WHO, (2020). Noncommunicable diseases: Childhood overweight and obesity. Erişim:https://www.who.int/news-room/q-a-detail/noncommunicable-diseases-childhood-overweight-and-obesity
2. Harvard T.H. Chan, School of Public Health. Child Obesity. Erişim:https://www.hsph.harvard.edu/obesity-prevention-source/obesity-trends/global-obesity-trends-in-children/
3. Nishtar, S., Gluckman, P., & Armstrong, T. (2016). Ending childhood obesity: a time for action. The Lancet, 387(10021), 825-827.
4. “Türkiye Çocukluk Çağı (İlkokul 2. Sınıf Öğrencileri) Şişmanlık Araştırması - COSI-TUR 2016” Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı, Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1080, Ankara 2017.
5. WHO, Obesity and overweight (2020). Erişim:https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
Lütfen bekleyiniz...
Formunuz Başarıyla Bize Ulaştı!
Bizimle İletişime geçtiğiniz için teşekkür ederiz.