Böbrek Sağlığını Korumak İçin Öneriler

Kendileri küçük, işlevleri büyük olan böbrekler, deyim yerindeyse vücudun arıtma sistemidir. Vücut ağırlığının yalnızca binde dördü kadar olan böbrekler, bir günde yaklaşık 200 litre kanı filtre ederek, metabolik atıkların, zararlı madde ve ilaç son ürünlerinin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Ayrıca böbrekler vücudun asit baz dengesini, kan hacmini ve kan basıncını düzenler, D vitamininin aktifleşmesini sağlayarak kemik sağlığını korur.

Peki bu kadar önemli görevleri olan böbreklerin sağlığı konusunda bunları biliyor muyuz?

Dünyada 500 milyon kişide, yani her 10 kişiden 1’inde, akut veya kronik böbrek hastalığı görülmektedir. Ülkemizde ise böbrek hastalığı tanısıyla takip edilen 74.475 bin ve böbrek nakli bekleyen 22 bin hasta vardır. Gelecek 10 yılda bu sayının iki katına çıkabileceği öngörülmektedir.

Şeker hastaları, kalp hastaları, hipertansiyon hastaları, fazla kilolular ile ailesinde bu hastalıklar görülen bireylerin böbrek hastalıklarına yakalanma riski 2 kat daha fazladır.

Böbrekler yetersiz çalışmaya başladığında, zararlı maddelerin kandaki düzeyi artabilir ve kademeli olarak önce akut böbrek yetmezliği, tedavi edilmediğinde ise kronik böbrek yetmezliği görülebilir. Kronik böbrek yetmezliğinde bireyler yaşamlarına diyaliz tedavisine bağlı olarak devam ederler.

Böbrek hastalıklarının belirtileri nelerdir?

Böbrek hastalıklarının ilk aşamalarında herhangi bir belirti görülmezken hastalık ilerlediğinde el, yüz ve bacaklarda şişme, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı ve kusma, idrar miktarında azalma, nefes darlığı, yüksek kan basıncı, uykusuzluk, kas krampları görülmeye başlar.

Böbrek hastalıklarına yakalanmamak için böbrek sağlığına çocukluk çağından itibaren dikkat edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması bireyleri ilerleyen dönemlerde böbrek hastalıklarına yakalanmaktan koruyacaktır.

Böbrek sağlığı için öneriler

Kan şekerinizi takip edin: Şeker hastalarının böbrek hastalıklarına yakalanma riski normal bireylere kıyasla yüksektir. Kan şekerinizi düzenli olarak takip etmek ve kontrol altında tutmak böbrek hastalıklarından korunmada oldukça önemlidir. Kontrol altına alınmayan kan şekeri böbrek kan damarlarına zarar vererek çalışmasını yavaşlatır.

Kan basıncınızı takip edin: Ülkemizde her 3 kişiden 1’inde hipertansiyon görülmektedir. Hipertansiyon böbrek hastalıklarının önde gelen risk etmenidir. Kan basıncının düzenlenmesi bireye özgü planlanmış bir diyet ve düzenli ilaç kullanımıyla doğrudan ilişkilidir. Kan basıncınızı kontrol altına almak için doktor ve diyetisyeninize danışmayı ihmal etmeyin.

Tuz tüketiminize dikkat edin: Sağlıklı bir yetişkin metabolik işlevlerini sürdürebilmesi için günde 3-4 gram kadar tuz tüketmesi yeterlidir. Ancak SALTURK-2 çalışmasının sonuçlarına göre ülkemizde yetişkin bir bireyin günlük tuz tüketimi 15 gramdır. Aşırı tuz tüketimi ile vücuda alınan fazla sodyum kan basıncını yükselterek böbrek hastalıklarına yakalanma riskini arttırır. Evde ve dışarıda yemek yerken tuz tüketiminizi azaltmaya yardımcı olacak öneriler için tıklayın.

https://sabriulkerfoundation.org/tr/Tuz-tuketimine-dikkat-ama-nasil
https://sabriulkerfoundation.org/tr/tuz_tuketimi_ve_saglik

Magnezyum ve B6 vitamini kaynaklarına beslenmenizde yer verin: Magnezyum ve B6 vitamini eksikliğinde kalsiyumun böbreklerden geri emilimi yavaşlar ve idrarla kalsiyum atımı artabilir. Bu durum böbreklerde taş oluşumu riskini arttırmaktadır. Beslenme düzeninizde yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, tam tahıllar ve yağlı tohumlara yer vermek sizi magnezyum ve B6 vitamini eksikliğinden de koruyacaktır.

Kırmızı ve beyaz eti dengeli tüketin: Dünya Sağlık Örgütü kırmızı et tüketiminin haftada 500 gramı aşmaması gerektiğini belirtmiştir. Fazla tüketilen kırmızı et ürik asit miktarını arttırarak böbreklerde doku hasarı ve taş oluşmasına neden olabilmektedir.

Su içmek için susamayı beklemeyin: Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu (EFSA) önerilerine göre 24 saat boyunca su dengesinin sağlanabilmesi için kadınlar 2,0 l/gün ve erkekler 2,5 l/gün su tüketmelidir. Yeterli su tüketip tüketmediğinizi kontrol etmenin en kolay yolu idrar renginizi yorumlamaktır. Eğer idrar renginiz açık sarıysa, bu yeterli su tükettiğiniz anlamına gelir, koyu sarı ise, vücudunuzun daha fazla suya ihtiyacı var demektir. Yeterli su tüketilmediğinde toksinler kanda birikerek böbrek taşı oluşumu veya böbrek yetmezliğine sebep olabilir.

Günlük kafein alımınıza dikkat edin: Günlük 250-300 mg’ın üzerinde kafein alımı kan basıncını yükselterek böbrekte kalsiyum taşları oluşumuna neden olabilmektedir. Bu sebeple tükettiğiniz yiyecek ve içeceklerin kafein içeriğine bakmayı unutmayın ve günlük önerilen dozu aşmamaya özen gösterin.

İdeal kilonuza ulaşın ve ideal kilonuzu koruyun: İdeal kilonuzu korumak veya fazla kilolarınızı kademeli olarak vermek için çabalayın. Bu konuda diyetisyenden yardım almayı atlamayın. İdeal kilonuza yaklaştıkça kan şekeri ve kan basıncı düzeyinizin kontrolünü sağlamanız kolaylaşacaktır.

Aktif Yaşayın: Fiziksel aktivite kan basıncı ve kan şekeri düzeyinizi kontrol altına almanızı sağlar, aynı zamanda ideal kilonuzu korumanıza yardımcı olur. Haftada 3-4 gün en az 30 dakika yapacağınız tempolu yürüyüş kan basıncı ve kan şekerinizi düzenler ve böbrek sağlığınızı korur.

Bilinçsiz ilaç kullanmayın: Hekiminizin önerisi dışında ilaç kullanmayın. İlaçlarınızı hekiminizin önerdiği dozda kullanın. Bilinçsizce alınan ağrı kesici ve antibiyotikler kullanılan doz ve süreye bağlı olarak veya doz ve süreden bağımsız olarak geri dönüşümü olmayan böbrek harabiyetine sebep olmaktadır.

Böbrek işlevlerinizi kontrol ettirin: Her yıl düzenli olarak, böbrek fonksiyonlarını kontrol ettirmek hastalıkların erken tanısında oldukça önemlidir. Özellikle ailenizde veya kendinizde diyabet, hipertansiyon vb. kronik hastalıklar varsa düzenli kontrollerinizi ihmal etmeyin.

İdrarınızı uzun süre tutmayın: Hijyenik sebepler, vakitsizlik vb. sebeplerle idrarınızı tutmak ve bunu alışkanlık haline getirmek toksinlerin vücutta birikmesine sebep olarak idrar yolu enfeksiyonlarına, böbrek taşı oluşumuna hatta böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir.

Uykusuz kalmayın: Böbrek fonksiyonları, uyku-uyanıklık döngüsüyle düzenlenmektedir. Böbrek dokusu gece boyunca yenilenmekte ve hasar görmüş böbrek dokusu uykuda onarılmaktadır. Dolayısıyla uykusuz kalmak hasar görmüş dokunun yenilenmesini geciktirmektedir.