Antioksidanlar Ve Beslenmedeki Önemi
Vücudumuzun birçok hücresi, yetersiz beslenme veya enfeksiyonlara kadar çok büyük tehditlerle karşı karşıya kalabiliyor. Vücut için bir diğer önemli ve sürekli tehdit unsuru ise, serbest radikal adı verilen kimyasallardan geliyor. Vücut, besinleri enerjiye dönüştürerek bir fabrika gibi çalışırken bu olaylar sırasında yan ürün olarak serbest radikaller üretiliyor. Sigara dumanı, hava kirliliği ve güneş ışığına maruz kaldıktan veya yoğun egzersiz yaptıktan sonra da serbest radikaller oluşabiliyor, artabiliyor. Serbest radikal hasarı, bir DNA zincirinde kodlanmış talimatları değiştirebilir veya kan dolaşımındaki LDL adı verilen ve kötü kolesterol olarak bilinen molekülün arter duvarında sıkışıp kalmasını daha olası hale getirebilir. Vücuttaki aşırı miktarda biriken serbest radikal, hücrelere zarar verebilen ve kronik hastalıklara yol açabilen oksidatif stres adı verilen duruma neden olabiliyor. İnsan vücudu serbest radikallere karşı tamamen savunmasız değil. Bu duruma uzun süre alışkın olan vücut, serbest radikalleri söndüren birçok molekül üretiyor. Ayrıca, serbest radikal savaşçılarını besinler yolu ile de vücudumuza alıyoruz. İşte besinler yolu ile vücudumuza aldığımız bu savaşçılar "antioksidanlar" olarak adlandırılıyor. Antioksidanlar, DNA'yı onaran ve hücrelerin sağlığını koruyan mekanizmalara da katılıyor.
Antioksidanlar içerisinde en iyi bilinenleri C vitamini, E vitamini, beta-karoten ve diğer ilgili karotenoidler, selenyum ve manganez gibi mineraller. Bunlara ilave olarak glutatyon, koenzim Q10, lipoik asit, flavonoidler, fenoller, polifenoller, fitoöstrojenler ve daha pek çoğu sayılabilir. Çoğu doğal olarak meydana gelen ve besinlerde yer alarak oksidasyonu önleyebilen veya savunmaya destek olan antioksidanlar.
Antioksidanların Sağlığa Faydaları
Antioksidanlar 1990'larda bilim insanlarının ilgisini çekmeye başlayarak ilk olarak serbest radikallerin oluşturduğu hasarın ateroskleroz üzerinde etkilerinin olabildiğinin görülmesi ile sağlık alanında faydaları da araştırma konusu oldu. Kanser, görme kaybı ve diğer birçok kronik durumla da bağlantılı olabildiği biliniyor. Antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeleri daha az tüketen kişilerin, bu kronik durumları geliştirme riskinin, bu besinlerden bol miktarda yiyenlere göre daha fazla olabiliyor. Kronik hastalıklara karşı korunmada antioksidanlardan zengin besinlere beslenmede yer vermek önemli yere sahip.
Süper Besin Olarak Görülen Antioksidan Besinler
Bazı besinler, yüksek antioksidan içerikleri nedeniyle "süper besin" olarak nitelendiriliyor. Antioksidan yönünden zengin meyve, sebze ve baklagillerin daha yüksek tüketiminin, kardiyovasküler hastalıklar, kanser ve tüm nedenlerden ölümler gibi kronik oksidatif stresle ilişkili hastalık riskini düşürdüğü kabul edilmekte. Antioksidan aktiviteye sahip vitamin, mineraller, fenolik bileşiklere ve yer aldıkları besinlere birlikte göz atalım:
C Vitamini: Brokoli, Brüksel lahanası, kavun, karnabahar, greyfurt, lahana, kivi, limon, portakal, çilek, domates ve dolmalık biber (tüm renkler)
E Vitamini: Badem, avokado, yer fıstığı, kırmızı biber, ıspanak ve ayçekirdeği
Beta-karoten ve likopen içeren karotenoidler: Kayısı, kuşkonmaz, pancar, brokoli, kavun, havuç, dolmalık biber, lahana, mango, şalgam ve kara lahana, portakal, şeftali, pembe greyfurt, balkabağı, ıspanak, mandalina, domates ve karpuz
Selenyum: Brezilya fıstığı (cevizi?), balık, kabuklu deniz ürünleri, sığır eti, kümes hayvanları, arpa, esmer pirinç
Çinko: Sığır eti, kümes hayvanları, istiridye, karides, susam, kabak çekirdeği, nohut, mercimek, kaju fıstığı, kuvvetlendirilmiş tahıllar
Fenolik bileşikler ve kaynakları: kuarsetin (elma, soğan), kateşinler (çay, kakao, çilek), resveratrol (üzüm, yer fıstığı, çilek), antosiyaninler (yaban mersini, çilek)
Kaynaklar
1. Harvard T.H. Chan | School of Public Health. Antioxidants. Erişim: 26.08.2020, https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/antioxidants/
2. EUFIC. Why Is Using Antioxidants in Food Important? Erişim: 26.08.2020, https://www.eufic.org/en/whats-in-food/article/food-should-also-look-good-why-antioxidants-are-so-important
3. Eat Right, Academy of Nutrition and Dietetics. Antioxidants - Protecting Healthy Cells. Erişim: 26.08.2020, https://www.eatright.org/food/vitamins-and-supplements/types-of-vitamins-and-nutrients/antioxidants-protecting-healthy-cells
4. Harvard Health Publishing, Harvard Medical School. Understanding antioxidants. Erişim: 27.08.2020, https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-antioxidants
?
Lütfen bekleyiniz...
Formunuz Başarıyla Bize Ulaştı!
Bizimle İletişime geçtiğiniz için teşekkür ederiz.